تحلیل ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی

قانون گذار در ماده ی 98 قانون آیین دادرسی مدنی به خواهان اجازه داده است خواسته ی خود را در تمام مراحل دادرسی «کاهش دهد»، «تغییر خواسته» و «درخواست» و هم چنین «افزایش خواسته» با رعایت شرایط مرقوم در همان ماده در مرحله ی بدوی و مصادیقی از «تغییر خواسته» استثناً در مرحله ی تجدیدنظر به شرح ماده ی 362 همان قانون امکان پذیر است. ماده ی 98 قانون مذکور، دارای ماهیتّی متفاوت از «دعوای اضافی» که در ماده ی 17 همان قانون مورد اشاره قرار گرفته است می باشد و صرفاً در مواردی که خواهان در مقام افزایش خواسته مبادرت به افزودن بر «تعداد» خواسته ها ی مصرح در دادخواست می نماید، اقدام وی منطبق با «دعوای اضافی» است. «کاهش خواسته» هم به صورت کاهش تعداد خواسته های مصرّح در دادخواست می شود و هم کاستن از میزان خواسته، در مواردی که خواسته ی وی قابل تجزیه و تفکیک است. «افزایش خواسته» در صورتی مشمول ماده ی 98 می شود، که صرفاً به صورت افزودن بر میزان خواسته ی مرقوم در دادخواست باشد. «تغییر خواسته» درصورتی قابل طرح است که «حقّ مبنای خواسته» یا همان «منشأ دعوای» خواهان، مولّد دو حقّ برای وی باشد که با رعایت شرط مرتبط بودن دو خواسته می تواند مورد اجابت قرار گیرد. مصادیقی از«تغییر خواسته» به صورت استثنایی در ماده ی 362 قانون مارالذکر در مرحله ی تجدیدنظر پیش بینی شده است. «تغییر نحوه ی دعوا» اقدامی در جهت رسیدن به «خواسته ی مصرح» در دادخواست از «طریق» دیگر است. منظور از «نحوه» در ماده ی مورد اشاره، همان «سبب دادخواست» است که در فقه از آن به «مصّب دعوا» یاد نموده اند نه «منشأ خواسته». اصحاب دعوا می توانند «درخواست هایی» را که در روند دادرسی مطرح نموده اند را تغییر دهند. «منشأ» درخواست همان دعوای اصلی است که نزد دادرس مطرح و تحت رسیدگی می باشد و خواهان باید با عنایت به نوع دعوای مطروحه، مبادرت به «تغییر خواسته ی» خود بنماید.